Διαταραχές στην άρθρωση (Δυσλαλίες)
Οι διαταραχές στην άρθρωση αφορούν μία γλωσσική δυσλειτουργία που κάνει την εμφάνισή της στην μικρή παιδική ηλικία και αποτελεί χαρακτηριστικό της γνώρισμα. Η διαταραχή στην άρθρωση εμφανίζεται ως ανικανότητα του παιδιού να προφέρει σωστά τα φωνήματα της μητρικής του γλώσσας. Έτσι λοιπόν, ο προφορικός λόγος του παιδιού χαρακτηρίζεται από παραλείψεις, αντικαταστάσεις και προσθήκες φωνημάτων που κάνουν δυσνόητο τον λόγο του. Παραδείγματος χάρη ένα παιδί μπορεί να παραλείπει φθόγγους ή να απλοποιεί συμπλέγματα συμφώνων λέγοντας “δέντο” αντί για “δέντρο” ή να τους αντικαθιστά από άλλους όπως “τλία” αντί για “τρία”. Επίσης, μπορεί να σχηματίζει λανθασμένα φθόγγους, καθώς μια συχνή μορφή είναι ο σιγματισμός όπου πρόκειται για ελλιπή σχηματισμό του “σ” ή των συριστικών.
Οι διαταραχές στην άρθρωση μπορεί να οφείλονται συχνά σε οργανικές παθήσεις των οργάνων που βοηθούν στην παραγωγή της φώνησης και έχουν την αιτία τους σε επίκτητες ή γενετικές βλάβες αλλά και σε παθογόνες εστίες που δυσχεραίνουν την ακουστική αντίληψη, αφομοίωση και αναπαραγωγή των φωνητικών ερεθισμάτων.
Ψευδισμός
Ψευδισμός είναι η τέλεια έλλειψη ενός φθόγγου (σκολείο-κολείo) ή η αντικατάστασή του με έναν άλλον φθόγγο (σημαία-θημαία) κτλ και τέλος ένας κακοσχηματισμός του ίδιου του φθόγγου. Ο ψευδισμός είναι η πιο διαδεδομένη διαταραχή του λόγου στα παιδιά και προ παντός στις πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου. Στις ανώτερες τάξεις ύστερα από την επίδραση της διδασκαλίας, η διαταραχή αυτή υποχωρεί τόσο που οι περιπτώσεις είναι ελάχιστες.
Σιγματισμός
Σιγματισμός είναι η ελαττωματική προφορά του “σ” και “ζ”, καθώς και των συνταιριασμάτων τους “τσ”, “ξ”, “ψ”, “τζ”. Η διαφορά ανάμεσα στο “σ” και στο “ζ” είναι στην ηχηρότητα. Το πρώτο είναι άηχο διαρκές και το δεύτερο ηχηρό διαρκές. Όσο για τα συνταιριάσματα πρόκειται για μία γρήγορη προφορά δύο συμφώνων. Βασική σημασία έχει το “σ”. Εάν αυτό ψευδίζεται, τότε και τα συνταιριάσματα αυτά ψευδίζονται, γι’ αυτό και η θεραπεία εστιάζει κυρίως στην διόρθωση του “σ”. Η αντικατάσταση του “σ” με ένα άλλο σύμφωνο γίνεται συνηθέστερα με το “θ”.
Ρωτακισμός
Ρωτακισμός είναι η διαταραγμένη προφορά ή η παράλειψη του “ρ”. Το “ρ” εξαιτίας του ιδιόρρυθμου αρθρωτικού του μηχανισμού είναι ο πιο δύσκολος φθόγγος της ανθρώπινης γλώσσας. Συνεπώς, είναι ένα πολύ συχνό φαινόμενο να παρατηρούνται ελαττωματικές μορφές του “ρ” λόγω λανθασμένης τοποθέτησης. Μπορεί να έχουμε “ρ” που σχηματίζεται στον λάρυγγα και ακούγεται σαν τριγμός, το “ρ” που σχηματίζεται στην φαρυγγική περιοχή αλλά και την αντικατάστασή του με έναν άλλον φθόγγο που τόσο συχνά παρουσιάζεται στα παιδιά. Η αντικατάσταση γίνεται κυρίως με τους φθόγγους “λ” και “γ” (νελό-νερό, κύγιος-κύριος κτλ).
Ρινολαλία
Η ρινολαλία είναι μία διαταραχή του ήχου των φθόγγων και διακρίνεται σε ανοικτή, κλειστή και μεικτή. Στην ανοιχτή ρινολαλία ενώ προφέρονται οι στοματικοί φθόγγοι, ο μαλακός ουρανίσκος και η σταφυλή δεν είναι σε θέση να κλείσουν το ρινικό δρόμο της εκπνοής. Τότε κατά πρώτο λόγο τα φωνήεντα και ύστερα και τα σύμφωνα παίρνουν έναν κακόηχο ρινικό χρωματισμό. Στην κλειστή ρινολαλία όταν από οποιαδήποτε αιτία ο ρινικός δρόμος είναι κλειστός, τότε οι ρινικοί φθόγγοι “μ”, “ν” καθώς και τα ρινικά συνταιριάσματα “γκ”, “ντ”, “μπ” κτλ προφέρονται υπόκωφα, η όλη γλώσσα μοιάζει με «νεκρή» και άηχη. Στην κλειστή ρινολαλία το “μ” προφέρεται σαν “μπ” και το “ν” σαν “ντ”. Τέλος, στην μεικτή ρινολαλία υπάρχουν περιπτώσεις που και οι δυο μορφές που αναφέρθηκαν εμφανίζονται σύγχρονα.
Πηγή:
Δράκος Δ. Γεώργιος (1998). Ειδική παιδαγωγική των προβλημάτων λόγου και ομιλίας. Αθήνα: Περιβολάκι και Ατραπός
Καλαντζής Γ. Κώστας (2011). Διαταραχές του λόγου στην παιδική ηλικία: Φωνή-Ομιλία-Ανάγνωση-Γραφή. Αθήνα: Παπαζήση