Εκφυλιστικά νοσήματα

Νόσος του Πάρκινσον:

Είναι μία εξελικτική νευρολογική διαταραχή η οποία σχετίζεται με την απώλεια της ικανότητας παραγωγής ή αποθήκευσης ντοπαμίνης. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν τρόμο, ακαμψία, βραδυκινησία, διαταραχές στον χώρο και κατάθλιψη. Χαρακτηριστικό είναι το πρόσωπο χωρίς έκφραση, σαν “μάσκα”. Επίσης, έχουμε διαταραγμένη στάση και ισορροπία του σώματος.

Επικοινωνιακά προβλήματα:

Όσον αφορά την ομιλία των ατόμων με νόσο του Πάρκινσον, χαρακτηρίζεται με χαμηλή ένταση, μονότονη και γρήγορη. Αργότερα, παρουσιάζονται προβλήματα μνήμης, δυσκολίες στην λογική σκέψη, στην επίλυση προβλημάτων αλλά και στην γραφή. Συγκεκριμένα, τα άτομα αυτά παρουσιάζουν απώλεια των λειτουργιών ομιλίας και λόγου μαζί με απώλεια των γνωστικών λειτουργιών. Τα άτομα με Πάρκινσον παρουσιάζουν ακαμψία των μυών και τρόμο κυρίως στους μύες που είναι προορισμένοι για τις λεπτές και σύνθετες κινήσεις, όπως οι κινήσεις της ομιλίας. Το άτομο δυσκολεύεται να εκτελέσει τις κινήσεις αυτές, αλλά και να τις σταματήσει όταν τις αρχίζει.

Συγκεκριμένα, έχουμε την εμφάνιση υποκινητικής δυσαρθρίας όπου:

• η φωνή είναι αδύναμη και τρέμει
• η άρθρωση γίνεται αργά και χωρίς ακρίβεια
• παρουσιάζεται ρινολαλία
• η προσωδία χαρακτηρίζεται από έναν ρυθμό αρχικά αργό, στην συνέχεια πιο γρήγορο, ενώ η μελωδία μειώνεται και η ομιλία γίνεται μονότονη
• δεν υπάρχει καλός συντονισμός αναπνοής-φώνησης και οι αναπνοές είναι αδύναμες

O ρόλος του λογοθεραπευτή στη διαδικασία της αποκατάστασης:

Ο στόχος του/της λαογοθεραπευτή/-τριας είναι να λάβει υπόψη τις αλλαγές στην συμπεριφορά του ατόμου με Πάρκινσον, αλλά και τις αλλαγές που αφορούν τον γνωστικό τομέα, δίνοντας παράλληλα σημασία στις συναισθηματικές αντιδράσεις. Έπειτα από αξιολόγηση της ομιλίας, του λόγου και της μνήμης του ατόμου με κατάλληλα τεστ, είναι αναγκαία η ένταξη του ασθενή σε πρόγραμμα αποκατάστασης, με σκοπό την θεραπεία επικοινωνίας στα αρχικά στάδια, την εκμάθηση τεχνικών για την αντιμετώπιση δυσκολιών στα τελικά στάδια, αλλά και την συμβουλευτική και εκπαίδευση των μελών της οικογένειας για την αντιμετώπιση προβλημάτων επικοινωνίας και της δυσφαγίας.

Νόσος του Huntington

Είναι μία εκφυλιστική νευρολογική νόσος, η οποία έχει ως αποτέλεσμα διάφορες μορφές άνοιας. Μεταδίδεται γονιδιακά και προσβάλει άντρες και γυναίκες με ίδιο ποσοστό. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν χορεία και άνοια αλλά σχετίζεται και με κινητικές δυσκολίες ομιλίας, όπως υπερκινητική δυσαρθρία και διαταραχές λόγου. Τα κυριότερα αίτια της νόσου είναι κληρονομικοί παράγοντες, τοξικές ουσίες ή αρτηριοσκληρωτικές ασθένειες που προκαλούν χορεία.

Αρχικά συμπτώματα αποτελούν οι σταδιακές αλλαγές στην συμπεριφορά και στον χαρακτήρα του ατόμου, η κατάθλιψη, ο εκνευρισμός και το άγχος. Το άτομο γίνεται καχύποπτο, παραπονιέται συνεχώς και έχει συναισθηματικές εκρήξεις. Επίσης, εμφανίζει κινητικά προβλήματα, δυσκολίες μνήμης, κρίσης, εκτέλεσης λειτουργιών, σύγχυση και αποπροσανατολισμός. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα άτομα με την νόσο του Huntington παρουσιάζουν ανοργάνωτο λόγο. Αργότερα σε πιο προχωρημένα στάδια, υπάρχει χειροτέρευση της μνήμης και της κρίσης. Επίσης, εμφανίζεται γενικευμένη χορεία όπου έχουμε ακανόνιστες, σπασμωδικές, σύνθετες, γρήγορες και ακούσιες κινήσεις των μυών των άκρων και του προσώπου αλλά παρουσιάζονται και προβλήματα στην προσοχή, σύγχυση και επιθετικότητα. Όσον αφορά την ομιλία έχουμε δυσαρθρία, συχνότερα υπερκινητικού τύπου καθώς και διαταραχές λόγου που σχετίζονται με άνοια.

Χαρακτηριστικά της ομιλίας είναι:

• Παράξενη φωνή
• Λανθασμένη άρθρωση
• Μη φυσιολογική αναπνοή
• Αλλοίωση της προσωδίας με ρυθμό ομιλίας που αλλάζει
• Ρινολαλία

Ο ρόλος του/της λογοθεραπευτή/-τριας είναι να παρέχει θεραπεία στα αρχικά στάδια της νόσου μαζί με συμβουλευτική και στήριξη της οικογένειας.

Σκλήρυνση Κατά Πλάκας

Η Σκλήρυνση Κατά Πλάκας είναι μία χρόνια ασθένεια του κεντρικού νευρικού συστήματος, η οποία συμπεριφέρεται ως αυτοάνοση πάθηση. Συγκεκριμένα, για λόγους που η ιατρική δε μπορεί να εξηγήσει πλήρως, το ανοσοποιητικό σύστημα καταπολεμά το περίβλημα της μυελίνης ως “ξένο” και το καταστρέφει σαν να ήταν ένας παθογόνος εισβολέας, όπως ένα βακτήριο ή κάποιος ιός. Έτσι, τα συμπτώματα της ΣΚΠ προκαλούνται από την απομυελίνωση και την καταστροφή των αξόνων των νεύρων στο κεντρικό νευρικό σύστημα.

Τα συμπτώματα της ΣΚΠ διαφέρουν πολύ ανάλογα με το ποια νεύρα έχουν προσβληθεί. Υπάρχουν όμως μερικά συμπτώματα κοινά σε πολλούς πάσχοντες, όπως:

• Διπλωπία ή θάμπωμα στα μάτια
• Αδυναμία ή ανικανότητα ενός ή και των δύο άκρων
• Αλλαγή στην αίσθηση των χεριών ή των ποδιών, όπως π.χ. μούδιασμα
• Ζάλη ή αστάθεια
• Κούραση δυσανάλογη προς τις δραστηριότητές μας ή απρόσμενη κούραση
• Ανάγκη για συχνή ή επιτακτική ούρηση ή δυσκολία ούρησης

Όσον αφορά την αιτιολογία της ΣΚΠ, υφίσταται ο ισχυρισμός ότι μια περιβαλλοντική επίδραση αλληλεπιδρά με μία συγκεκριμένη γενετική προδιάθεση με αποτέλεσμα την κλινική σκλήρυνση. Γεωγραφικές μελέτες επίσης, υποδεικνύουν ότι η ασθένεια είναι κατά το πλείστον διαδεδομένη στους Βορειοευρωπαίους. Επιπλέον, υφίσταται ένας μεγαλύτερος κίνδυνος εκδήλωσης της νόσου σε συγγενείς προσβεβλημένων ατόμων. Η κλινική πορεία της ΣΚΠ, ποικίλει ευρέως. Περίπου 20% των ατόμων με ΣΚΠ, έχουν σχετικά ήπια αναπηρία ακόμα και 10 χρόνια μετά την διάγνωση. Σε ένα ποσοστό περίπου 60% η ασθένεια εκδηλώνεται μέσα από μία περίοδο ύφεσης-υποτροπής, η οποία τελικά καθίσταται χρονικά προοδευτική, ενώ η μέση επιβίωση από την πρώτη εκδήλωση της νόσου είναι τα 28 έως τα 33 έτη.

Επικοινωνιακές δυσκολίες:

Στην ΣΚΠ η διανοητική λειτουργία εξασθενεί σε συνάρτηση με τον χρόνο. Η έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών ποικίλει σε μεγάλο βαθμό και εξαρτάται από την θέση, τον αριθμό και την δραστηριότητα των βλαβών. Όσον αφορά την ομιλία των ατόμων με ΣΚΠ, αν και η δυσαρθρία αποτελεί το πλέον συχνό πρόβλημα επικοινωνίας που παρατηρείται, η μειωμένη γλωσσική επίδοση έχει αποδοθεί σε ήπια υποβάθμιση των γνωστικών λειτουργιών μάλλον, παρά σε αισθητηριακούς ή κινητικούς παράγοντες. Οι αλλαγές στην κατανόηση προτάσεων, έχουν αναφερθεί σε μία υποκατηγορία ατόμων με ΣΚΠ και σχετίζονται με μειωμένη ταχύτητα επεξεργασίας νοητικών πληροφοριών. Συνοπτικά, τα χαρακτηριστικά της ομιλίας των ατόμων με ΣΚΠ που συνδράμουν στο δυσαρθρικό πρότυπο είναι ο μειωμένος έλεγχος έντασης, η τραχιά ομιλία, η αναποτελεσματική άρθρωση, η μειωμένη χρήση φωνητικής μεταβλητότητας για έμφαση, ο μειωμένος έλεγχος του ύψους, η υπερρινικότητα και η αναπνευστική ομιλία.

Πηγή:
Καμπανάρου Μαρία (μετ.), (2006). Θεραπευτική Παρέμβαση Νευρογενών Κινητικών Διαταραχών Ομιλίας σε Παιδιά και Ενήλικες. Αθήνα: Έλλην